maruz bırakma ve tepki önleme ne demek?

Maruz bırakma ve tepki önleme (Exposure and Response Prevention - ERP), özellikle <a href="https://www.nedemek.page/kavramlar/obsesif%20kompulsif%20bozukluk">Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB)</a> tedavisinde kullanılan bir tür bilişsel davranışçı terapidir (BDT).

Maruz Bırakma:

Bu aşamada, birey obsesyonlarını (takıntıları) tetikleyen durumlar, düşünceler, nesneler veya imgelere kasıtlı olarak maruz bırakılır. Amaç, anksiyeteyi tetikleyen uyaranlara alışma sağlamaktır. Maruz bırakma genellikle hiyerarşik bir şekilde yapılır. Yani, en az kaygı verici durumlardan başlanır ve zamanla daha kaygı verici olanlara geçilir.

Tepki Önleme:

Bu aşama, bireyin obsesyonlarına tepki olarak gerçekleştirdiği kompülsiyonları (zorlantıları) engellemeyi içerir. Kompülsiyonlar, anksiyeteyi azaltmak veya obsesyonların yarattığı rahatsızlığı gidermek amacıyla yapılan davranışlardır. Tepki önleme, kompülsiyonların anksiyeteyi geçici olarak azalttığını ancak uzun vadede obsesyonları ve kompülsiyonları sürdürdüğünü fark etmeyi ve bu döngüyü kırmayı hedefler.

Temel İlkeler:

• Alışma (Habituation): Maruz bırakma yoluyla anksiyete seviyesinin zamanla azalması.
• Söndürme (Extinction): Kompülsiyonların yapılmaması durumunda obsesyonların yarattığı anksiyetenin azalması.
• Bilişsel Yeniden Yapılandırma: Obsesyonlarla ilgili olumsuz düşünceleri ve inançları değiştirmeye yardımcı olma.

Önemli Not: ERP, eğitimli bir terapist eşliğinde yapılması gereken bir tedavi yöntemidir. Kendi kendine uygulanmaya çalışılması durumunda, anksiyeteyi artırabilir ve durumu kötüleştirebilir.